Van beren tot elanden, van wolven tot lynxen

In navolging van Afrikaanse landen die met hun Big Five natuurliefhebbers weten te trekken, wordt ook in Zweden het grote wild ingezet als attractie. En toegegeven, er valt heel veel te beleven in de uitgestrekte bossen en natuurgebieden. Van beren tot elanden, van wolven tot lynxen en veelvraten. Trek de natuur in en ga op zoek naar het rijke dierenleven van Midden-Zweden.

Beren

Bruintje beer, maar niet om mee te knuffelen

Een gevaarlijke, maar toch ook heel sympathieke bosbewoner is de Scandinavische bruine beer. De Ursus Arctos Arctos was ooit wijd verspreid in Europa. Nu zijn er nog een paar plaatsen waar ze in het wild voorkomen, onder andere in het midden en noorden van Zweden. Er zijn er daar in totaal zo’n 3.500. In tegenstelling tot hun Canadese collega’s zijn de beren in Zweden extreem schuw. Ze mijden mensen en je zult ze dan ook niet tegen komen bij kampeerplaatsen of trekkershutten. Hun neus is het beste wapen om de mens te ontlopen. Ze zijn extreem gevoelig voor geuren en zullen vrijwel altijd al lang de benen hebben genomen als ze jou van grote afstand ruiken.

Wild observeren

Op eigen houtje een beer in het wild tegenkomen is vrijwel onmogelijk. Je zult dan eerst veel kennis op moeten doen over zijn leefgebied en waar hij komt zoeken naar eten. De Zweedse dierentuinen hebben prachtige exemplaren in de collectie, die rondlopen in ruime verblijven in hun eigen omgeving. Maar om the real thing, een beer in het wild te zien, moet je op stap met een deskundige beren­observer. In de provincie Hälsingland runnen Hakan en Eva Vargas hun Vargas Wilderness Lodge. Zij nemen op verzoek kleine groepen bezoekers (maximaal acht) mee naar hun observatiehut. Ver weggestopt en afgedekt met camouflagenetten is de hut uitgerust met kijkgaten, fotogaten en goed geïsoleerd, zodat de beren ons niet ruiken en horen. Hier nemen we al in de middag onze intrek. Wat volgt zijn een aantal uren wachten en vol verwachting turen naar de open plek voor onze hut, waar Hakan wat eten voor onze harige vrienden heeft neergestrooid. Nooit geweten dat bruine beren ook hondenbrokken lusten. Om half zes in de middag is het prijs. Een haast goudgeel exemplaar meldt zich. Gezien haar bescheiden omvang is het waarschijnlijk een vrouwtje. En afgaand op haar lichte kleur, is ze nog niet zo oud. Wat volgt is een twintig minuten durend wonderschoon tafereel van een wilde beer die zich tegoed doet aan het neergelegde voedsel. Ze snuffelt, draait, kijkt en geniet. Prachtig! Tegen zessen vertrekt ze weer en zo’n vijftien minuten later meldt zich een tweede. Dit keer is het een grote bruine beer, duidelijk een mannetje. Hij snuffelt even aan de grond, richt zich dan wat op om beter te kunnen ruiken. Waarschijnlijk ruikt hij dan toch een spoor van ons, want hij verlaat onmiddellijk het toneel, op hoge snelheid. Wat een krachtsexplosie. Onze observatietrip kan al niet meer stuk.

Elanden

Elanden zie je het meest langs de weg

De grootste bewoner van het Zweedse woud is ook het ‘makkelijkst’ te zien. Wie tegen de avond rustig over een van de landweggetjes in Midden ­Zweden rijdt, maakt grote kans om een eland te ontmoeten. En hoe onnatuurlijk het soms mag lijken, blijf vooral in je auto zitten. Elanden zijn uitgerust met een uitstekend gehoor en een nog betere neus. Zodra ze ook maar enigszins een spoor van mensengeur ruiken, zijn ze verdwenen. De koning van het bos heeft de onhebbelijke gewoonte om – door zijn bruingrijze schutkleur – binnen een paar stappen op te lossen tussen de boomstammen. Een auto daarentegen, daar zijn ze niet echt van onder de indruk. Die wordt hooguit aandachtig bekeken, om vervolgens weer een stukje verder te knabbelen. Blijf stil staan en geniet van het tafereel voor je neus.

Wolven

Wolven zie je niet gemakkelijk, ze zijn erg schuw

Een andere bosbewoner komt heel wat minder vaak voor, maar veroorzaakt veel ophef in het land. Naar schatting leven er nu zo’n 250 tot driehonderd wolven in Zweden. En dat is een onuitputtelijke bron van discussie van voor-­ en tegenstanders. De een vindt dat de wolf de ruimte moet krijgen, de ander zou ze het liefst opnieuw uitroeien. Mythen en sprookjes als roodkapje hebben het schuwe dier opgezadeld met een zeer slecht imago. Er zijn nauwelijks meldingen van incidenten tussen mensen en wolven, maar de oppositie tegen verdere uitbreiding van het aantal wolven is groot. Zo verschalken de wolven bijvoorbeeld nogal eens een loslopende jachthond, en dat is natuurlijk tegen het zere been van de jager. Ook zou de elandenstand negatief worden beïnvloed omdat wolven regelmatig elandkalveren te pakken nemen.

Praktisch

Voor meer informatie verwijzen we graag door naar de volgende websites: Vargas Wilderness Lodge (berenspotexcursies): www.swedenwildlife.se (ook in het Engels), Hälsingland: www.halsingland.se (ook in het Engels), Zweden: www.visitsweden.com, Järvzoo in Järvsö (Hälsingland): www.jarvzoo.se, en Orsa Berenpark (Dalarna): www.orsabjornpark.se

Verantwoording

Dit artikel verscheen in het winternummer 2012 van Nordic Magazine. Tekst en foto’s zijn verzorgd door One Day Walks, Paul van Bodengraven en Marco Barten