In de jaren ’80 van de vorige eeuw was Malmö nog een uitgebluste industriestad met een werkloosheid van meer dan 20%. Drastisch ingrijpen en een bestuurlijke visie die gericht is op innovatie en duurzaamheid hebben de derde stad van Zweden een nieuw imago en sfeer gegeven. En met succes want het is nu de snelst groeiende stad in zuid-Zweden. De verbindende brug met Kopenhagen heeft zeker bijgedragen aan het internationale karakter. En –  o wat een triomf – Malmö won de slag om het Eurovisiesongfestival 2013 van Stockholm. Nordic geeft je de Ins & Outs van hoofdstad van Skåne.

Het stadhuis van Malmö

Geschiedenis

In de 12e eeuw lag er op de plek van de huidige stad al een vissersdorp. Als één van de meest noordelijke Hanzesteden is de stad een logische aanmeerplaats voor vracht- en handelsschepen. Skåne is dan nog onderdeel van Denemarken. Er is heel wat afgevochten tussen de Zweden en Denemarken, maar sinds 1658 kreeg Karl X Gustav heel Skåne in handen en sindsdien is het Zweeds. In de 19de en vooral 20ste eeuw groeide de stad snel, vooral door de strategisch gelegen haven, waar veel zware industrie zich vestigde. Met het faillissement van Zwedens grootste scheepwerf in de jaren ’80 van de 20ste eeuw beleefde de stad haar economisch dieptepunt. Het besef dat –wil de stad een toekomst hebben – ze zich moet onderscheiden op zaken als innovatie en duurzaamheid begint na ruim 25 jaar zijn vruchten af te werpen. Malmö staat internationaal weer op de kaart.

Stadsstrand bij Västerhamn

Stad aan het water

Met een enorme zeehaven en een vaste verbinding met Kopenhagen is Malmö wellicht de meest strategisch gelegen Zweedse stad. Op 1 juli 2000 werd de Oresund brug (eigenlijk een combinatie van een tunnel en een brug) geopend door Koningin Margaretha van Denemarken en Koning Carl XVI Gustaf van Zweden. Naast een architectonisch hoogstandje is de brug ook een bevestiging van de relatie van de stad met het vaste land van Europa en met het water. Malmö is een stad aan het water, in het water, en bijzonder geschikt om vanaf het water te beleven. Bijvoorbeeld door een rondvaart te maken door de haven en de stadssingels. Of huur een waterfiets en trap op je gemak naar alle bezienswaardigheden, die vaak op loopafstand van het water liggen. Een kano is ook een optie. Wie wil kan in Västra Hamnen een bezoekje aan het stadsstrand brengen.

Natuur in de stadswijken

Van proeftuin tot mainstream

De rigoureuze omslag die de stad heeft gemaakt, is gebaseerd op het principe dat een stad in Noordwest Europa zich zal moeten ontwikkelen tot kennis-metropool. De slag om de industrie is verloren van de lagelonenlanden. Malmö heeft zichzelf opgeworpen als proeftuin van Zweden, met name op het terrein van duurzaamheid en groene economie. Hier worden dingen uitgeprobeerd en – bij succes – verder uitgerold over het land. Zo werden hier de eerste oplaadpunten voor elektrische auto’s geïnstalleerd. De huizenexpo 2001 in het voormalige westelijk havengebied werd een staalkaart van het nieuwe bouwen, met allerlei gedurfde milieutechnische oplossingen, op het gebied van verwarming door de zon, het verwerken van afvalstromen, isolatietechnieken en plaats creëren voor natuur in de stad. Sommige bleken succesvol en worden nu wereldwijd toegepast. Andere toepassingen verdienden geen navolging, maar leverden wel op dat we daardoor weten wat wel werkt, en wat niet.

Moderne high tech architectuur

Stadvernieuwing

Het voormalige westelijk havengebied Västra Hamnen is de broedplaats van het moderne Mälmo. Het was ooit niet meer dan een plek waar letterlijk afval werd gedumpt in zee, waar zich later wat industrie vestigde. Na een grootscheepse sanering begin jaren ’90 werd dit stadsdeel de plek voor vernieuwing. De bouw van de wolkenkrabber Turning Torso, naar het ontwerp van de Spaanse architect Santiago Calatrava, gaf een gezicht aan die vernieuwing. Het gebouw dat 54 verdiepingen (190 meter) telt, maakt in totaal een draai van 90 graden. Het is nu hét gezichtbepalende gebouw van het kosmopolitische, internationaal georiënteerde Malmö. De stad trekt van alle Zweedse steden de meeste immigranten. 50% van de inwoners is van niet-Zweedse origine. De grootste groep immigranten (9.000) zijn de Denen. Die wonen liever in het goedkopere Zweden, en werken in Kopenhagen, een kleine 20 km verderop.

 

Toast Skagen, lekkere klassieker

Eten en drinken

Met koks van maar liefst 117 verschillende nationaliteiten kun je altijd wel iets van je smaak vinden in Mälmo. Van Thaise hapjes tot Italiaanse pasta’s, van Amerikaanse fastfoodketens tot hun Zweedse tegenhangers. Lokaal en ecologisch zijn ‘hot’. Bijvoorbeeld in Salt & Brygga in Västra Hamnen, waar heerlijke en betaalbare maaltijden op de kaart staan. Alles is ecologisch, tot de wijn toe. En de koffie is natuurlijk Fairtrade. In de binnenstad concentreert zich een belangrijk deel van het uitgaansleven – restaurants en cafés – rond de Lilla Torget. Kijken en gezien worden, dat is hier minstens zo belangrijk als het eten. Wilt u toch een sterretje meer? Dan zult u de auto of trein moeten nemen. In 30 minuten bent u in de binnenstad van Kopenhagen waar meerdere met Michelin-sterren onderscheiden restaurants zijn te vinden. Malmö heeft er (nog) geen.

 

Kekke gympen

Shoppen

Met 300.000 inwoners is Malmö naar Zweedse begrippen een winkel-walhalla. Je vindt er naast de bekende ketens ook flagstores van een aantal Zweedse modemerken, zoals Tiger of Sweden en Filippa K. De meeste winkels vind je in de oude binnenstad, maar er zijn ook een aantal winkelcentra buiten de stad. Nieuwste aanwinst in die categorie in het mega-shopping centre dat wordt gebouwd bij de Malmö Arena en eind 2012 zijn deuren heeft geopend. Naast de grote winkels zijn er ook volop leuke winkels en boetieks te vinden die je in Nederland en België niet ziet. Liefhebbers van het Finse Marimekko design kunnen hun hart ophalen in de Marimekko winkel. Van keukenspullen tot kinderjurkjes, van toilettassen tot gymschoenen, alles uitgevoerd in het bekende bloemendesign. Alleen jammer dat er geen herencollectie is…

 

Terras in de Slotsträdgard

Parken

Het groene karakter van de stad is ook letterlijk genietbaar, in de vele parken die de stad telt. Het grootste en bekendste is het park rondom het Malmöhuset, waar het aangenaam toeven is. In het weekend trekt men er met de hele familie op uit. Met z’n allen rondom de barbecue in het gras, sportende jongens, vrijende stelletjes, of hangen op het gezellige terras van het café in de Slotsträdgård, een sfeervolle bloemen- en kruidentuin. Ook het iets ten zuiden van het centrum gelegen Folkets park is een bezoekje waard. Kiosken, theater, terrasjes, het doet denken aan Franse parken en het Deense Tivoli, maar dan op kleinere schaal. Het 45 hectare grote Pildammspark is het grootste van de stad. Er staat een 16de eeuws slot en heeft ook een openlucht theater waarin ‘s zomers regelmatig voorstellingen en concerten te zien zijn.

 

Het Malmöhuset

Musea

Het Malmöhuset is één van de oudste gebouwen van de stad en doet tegenwoordig dienst als museum. Daarvoor kende het verschillende bestemmingen, variërend van zetel van het bestuur tot gevangenis tot fort. In de 16de eeuw kreeg het zijn huidige aanzien. Je vindt er nu meerdere musea: het archeologisch stadsmuseum, de kostuumgallerij en het natuurhistorisch museum. Of bezoek een van de nabij gelegen andere musea: het militaire museum Kommandantshus, het Techniek en Scheepvaartmuseum of het Fotomuseum. Er is in de stad ook een dependance van het Moderna Museet, het bekende museum voor moderne kunst, gevestigd in Stockholm. Het doet denken aan Tate Modern, doordat het ook is gevestigd in een voormalige energiecentrale. Ben je een museumliefhebber? Overweeg dan de aanschaf van de Malmö City Card. Voor 100 kronen, ongeveer 11 euro, krijg je in vrijwel alle musea korting. Op www.malmotown.com vind je meer informatie.

Actie voor dare devils

Skateboarden

Met 2000m2 is Stapelbäddsparken in Västra Hamnen één van ’s wereld grootste skateboardparken. Het is deels aangelegd op de helling van een voormalige scheepswerf. Regelmatig is de baan het tafereel van Europese en Wereldkampioenschappen. Skateboarden is ‘big’ in Malmö. Aan alle kanten rijden jongeren en oudere jongeren je voorbij op een plank met wieltjes. Grote kans dat er in je hotel dat weekend ook een groep skateboarders is ingetrokken, die komen oefenen op wat geldt als één van de meest uidagende banen. Daarnaast zijn er nog twee kleinere skateparken van zo’n 350m2 in de wijken Oxie en Sibbarp. Die worden gebruikt voor meer recreatieve doeleinden. Zelf de plank proberen? Bij Stapeldbäddsparken worden ze verhuurd. Vergeet vooral de helm niet, want de bochten en bulten zijn hoog, de hellingen zijn steil en het beton is hard!

 

Verantwoording

Dit artikel verscheen in het zomernummer 2013 van Nordic Magazine.

Tekst: Paul van Bodengraven

Foto’s: Marco Barten